De Olympische Spelen van 1928 werden in Nederland gehouden, en als er Spelen zijn moet er natuurlijk ook een Olympisch Stadion komen, en die kwam er ook aan het Stadionplein in het Amsterdamse stadsdeel Zuid. In dit stuk gaat het niet over de Olympische Spelen maar over dat prachtige stadion wat er toen gebouwd is. Maar wat ging er aan de bouw allemaal vooraf, kortom wat is de geschiedenis van dit oude stadion in Zuid.
De geschiedenis
Beste sportweddenschappen acties 2024:
Nederland kreeg in 1923 de spelen van 1928 toegewezen, en vanaf dat moment konden de voorbereidingen dan ook beginnen. In eerste instantie koos het Nederlands Olympisch Comité (NOC) voor het Stadion van Harry Elte dat stamde uit 1914 en in Amsterdam Zuid lag, het was voor iedereen goed bereikbaar en in de omgeving was voldoende ruimte om de accommodaties voor de andere faciliteiten te bouwen die er nodig waren, en die door architect Jan Wils ontworpen zouden worden. De voorzitter van het Internationale Olympische Comité (IOC) Pierre de Coubertin stelde dat een stadion in overstemming moest zijn met de Olympische gedachte en verder dat het stadion goede verhoudingen, een opgewekt karakter en een samenspel van gevoelige, zuivere lijnen die op een gelukkige wijze zijn samengevoegd in overeenstemming met de omgeving of afsteken tegen de horizon. Nou dat stadion moest dus nog wel ergens aan voldoen, dat was geen sinecure.
Olympisch Stadion
Wils maakte ondertussen een ontwerp voor de verbouwing van het Stadion van Elte, echter het voorstel voor overheidssubsidie van de Spelen werd door de Tweede Kamer afgewezen, omdat er geen rekening werd gehouden met de zondagsrust. De Gemeenteraad van Amsterdam sprong in de bres en beloofde een lening van 500.000 gulden en er zou een inzamelingsactie worden gehouden die 1,5 miljoen gulden zou opleveren. Met dit geld kon er een compleet nieuw stadion worden gebouwd.
Eerste paal de grond in
In januari 1926 besloten het Nederlandsch Sportpark NV en het NOC officieel tot de bouw van het Olympisch Stadion. Het terrein werd opgehoogd en in oktober ging de eerste paal de grond in, het stadion werd gebouwd door de firma Kruithof en Scholten. In het nieuwe stadion zou ruimte zijn voor 31.600 toeschouwers, de eerste steen werd op 18 mei 1927 gelegd en de officiële opening was op 28 juli 1928 in het bijzijn van Prins Hendrik.
Het stadion
Architect Wils had het stadion ontworpen en het bestond uit een betonconstructie de bekleed moest worden met 2.000.000 bakstenen. Oorspronkelijk bevond zich tussen de tribunes en de atletiekbaan ook nog een wielerbaan. De hoofdingang van het stadion werd gevormd door de marathonpoort, in deze doorgang zijn twee reliëfs aangebracht, voorstellende een sportman en klassiek figuur met een palmtak, dit kunstwerk was ontworpen door Jan Altorf. Op een groot muurvlak staan de olympische ringen en het motto Citius, Altius, Fortius oftewel sneller, hoger en sterker. Aan weerszijden van de marathonpoort werden de namen van de Nederlandse overwinnaars gebeiteld, dit heeft men gedaan tot 1932, en deze traditie werd na de renovatie weer voortgezet.
Kantoren
Onder de marathontribune bevonden zich kantoren en werk- en bergplaatsen. Aan de achterkant van het stadion was de eretribune, speciaal voor leden van het koninklijk huis, genodigden en pers. Onder deze tribune was ook een telegraafkantoor, persafdeling, de geneeskundige dienst en laboratorium voor fysiologisch en antropologisch onderzoek. De kleedkamers waren onder de staantribunes en is ook een café, aan de andere kant was ruimte voor de telefooncentrale, brandweer en secretariaten van diverse sportbonden en een politiebureau met een gevangenis.
De marathontoren
Omdat het stadion zelf alleen maar horizontale lijnen had, werd er ook een 46 meter hoge marathontoren gebouwd, deze toren kreeg in Amsterdam al gauw de bijnaam Leftoren, asbakje van Amsterdam of het asbakje van de KLM piloten. Boven op de toren in een betonnen bekken brandde het eerste Olympische vuur uit de geschiedenis. Dit Olympische vuur zou een bedenksel van de architect Wils zijn. Wils was een socialist en wou zich afzetten tegen de christelijke partijen. Die tegen de spelen waren omdat die geen rekening hielden met de zondagsrust. Het vuur is een heidens symbool hij koos dit dus bewust voor de Spelen.
Verloop en renovatie
In 1985 maakte de gemeente Amsterdam bekend om het stadion te slopen, er moest ruimte komen voor woningbouw. Maar de Rijksdienst van Monumentenzorg had een inventarisatie gemaakt van interessante gebouwen uit de periode 1850-1940. Het Olympisch Stadion werd toen op de monumentenlijst gezet, de reden was dat het stadion een teken was van hoe de Amsterdamse School fuseerde met belangrijke internationale ontwikkelingen op het gebied van architectuur uit de jaren dertig. In 1996 werd een reddingsplan opgezet met een budget van 23 miljoen gulden om het stadion te renoveren. De tweede ring die in 1937 was geplaatst en de wielerbaan werden verwijderd, onder de tribunes werden kantoren en bedrijfsruimtes gebouwd. Op 13 mei 2000 werd het gerenoveerde stadion geopend door toen nog Prins Willem Alexander.
Gebruik
Het stadion werd veel gebruik, maar in 1937 kwam er zware concurrentie, Stadion de Kuip was klaar en dat stadion was veel groter. In Amsterdam werd toen besloten om op het Olympisch Stadion een twee ring te plaatsen. Het stadion was na 1928 de thuishaven van Blauw-Wit, DWS en het latere FC Amsterdam. Het Olympisch Stadion was in het verleden ook vaak het station waar Ajax zijn Europese wedstrijden afwerkte. Ook de topwedstrijden tegen Feijenoord en PSV werden hier dan vaak gespeeld. Later ging Ajax spelen in de Amsterdam ArenA.
Nederlands Elftal
Ook werden er veel wedstrijden van het Nederlands Elftal gespeeld maar later ook in de Rotterdamse Kuip. Door de jaren heen was de staat van het stadion erg slecht geworden. Het Amsterdamse American Footballteam Amsterdam Admirals speelden er ook hun wedstrijden. Het stadion wordt nog jaarlijks gebruikt als start en finish plaats voor de Amsterdam marathon en voor nog wat andere sportwedstrijden. In 2016 werden er de Europese Kampioenschappen atletiek gehouden. Ook werden er veel concerten en dancefestivals gehouden. De atletiekverenging Phanos gebruikt het stadion bijna dagelijks voor wedstrijden en trainingen.
Weetjes en feiten
- In 1929 was de Edison lichtweek, de eerste wedstrijd bij kunstlicht werd toen gespeeld in het Olympisch Stadion
- In 1936 werd er de verloving van Prinses Juliana en Prins Bernhard gevierd
- De Tour de France ging in 1954 in het stadion van start
- In 2018 is het stadion het decor van het wereldkampioenschap schaatsen
- In 2011 werden de Olympische ringen gestolen uit het stadion. Verantwoordelijk hiervoor was de oudejaarsvereniging De Geitefok uit het Friese Oldeberkoop
- De Olympische vlam brandde in 2014 bij elk succes van de Nederlandse ploeg bij de Spelen van Sotsji.
