Meldonium nu toch doping.

‘Hartmedicijn’ bepaald niet nieuw.

Zouden het dan toch politieke afwegingen zijn? Meldonium wordt al jarenlang gebruikt. Zeker in de sportwereld is er misschien wel eens met een schuin oog naar gekeken maar het hartmedicijn blijkt pas vanaf 1 januari 2016 op de lijst van verboden middelen te staan: doping.

Het regent ondertussen zondaars. Sporters blijken massaal meldonium te hebben gebruikt. Voormalig top-judoka Mark Huizinga liet zich verleiden tot een ironisch berichtje: hij wist niet dat in Rusland zoveel hartpatiënten aan topsport doen. Daarmee verwijst hij naar het veelvuldig gebruik van het middel in Oost-Europa. Want van de meer dan honderd sporters die ondertussen zijn betrapt komen er wel erg veel uit bijvoorbeeld Rusland. Dit is voor president Poetin dan weer aanleiding om het een heksenjacht op zijn sportende landgenoten te noemen. Zo in de sfeer van ‘westerse propaganda’! Maar omdat met name de Internationale Atletiek Unie de Russische atleten voorlopig heeft geschorst vanwege doping er andersoortige corruptie wijst de president ook met een beschuldigende vinger naar zijn eigen nationale commissies.

Gunstig effect.

Hoe het ook zij: Russen weten allang van het gunstige effect dat meldonium zou hebben. Al zo’n 25 jaar geleden deden wetenschappers in de toenmalige Sovjet-Unie onderzoek naar het prestatieverhogende effect van het hartmedicijn. Nikolai Volkov schreef in 1990 dat hij een proef had gedaan waarin achttien atleten elke dag één gram meldonium was toegediend. De stof stimuleerde volgens Volkov het aerobe vermogen en verbeterde daarmee de trainingsresultaten. Vooral duursporters zouden er baat bij hebben.We weten in de westerse wereld ondertussen dat het toenmalige Sportinstituut in Moskou allerlei onderzoeken liet doen. De dissertatie van Volkov kwam in de VS terecht en men kreeg er dus lucht van. In 2011 publiceerde Volkov trouwens nog een artikel over het gebruik van het middel Mildronate, de naam waaronder het medicijn in Rusland voor luttele euro’s wordt aangeboden.

WADA.

Bij dopingtesten die de World Anti-Doping Agency (WADA) de afgelopen jaren liet uitvoeren kwam naar voren dat het middel de laatste jaren veel wordt gebruikt door met name Oost-Europese atleten. De commissie die de lijst van verboden middelen opstelt oordeelde na die conclusie dat het aan twee van de criteria voor een verbod voldoet: het middel verhoogt de prestatie, het kan een gevaar voor de gezondheid zijn en/of het is strijdig met de sportethiek. WADA geeft toe dat het vooral om Russische sporters gaat, maar dat er wel degelijk ook sporters uit andere landen betrapt zijn.

Grote namen.

Hoe dan ook: Maria Sjarapova was de eerste dopingbiechteling die slachtoffer werd van de nieuwe, per 1 januari gepubliceerde lijst. Zij zou het middel al sinds jaar en dag nodig hebben gehad in verband met hartklachten en was kennelijk niet op de hoogte van de nieuwe richtlijn. Ik laat maar in het midden of dat allemaal wel zo is. Feit is dat er de laatste weken nogal wat grote namen volgden. Topschaatser Pavel Koelizjnikov is er één van en kort geleden werd ook zwemster Joelija Jefimova ‘betrapt’. Zij won vorig jaar nog goud en brons tijdens de WK. Maar ook de Zweedse atlete Abebe Aregawi hoort kennelijk bij de meldoniumgebruikers. De concurrente van onze eigen Sifan Hassan zal dan ook voorlopig niet in actie komen.

WADA-bazen David Howman en Craig Reedie zeggen dat de teller ondertussen de honderd gevallen al is gepasseerd. Alle positieve uitslagen werden doorgegeven door meerdere laboratoria en door meerdere federaties en antidopingbureaus. Hoogstwaarschijnlijk is deze zaak aanleiding om het onderzoek naar dopinggebruik in de Russische sportwereld nog maar eens opnieuw op te starten. Zo wil het Anti Doping Agentschap dat de bloedstalen die tijdens de Spelen in Sotsji zijn verzameld opnieuw worden beoordeeld. WADA benadrukt dat meldonium in 2014 nog niet verboden was.

Toch blijft het voor critici uitermate schimmig dat meldonium pas zo recent als doping wordt aangemerkt. Voormalig topschaatser Harm Kuipers is bewegingswetenschapper aan de Universiteit van Maastricht en lid van de medische commissie van de Internationale SchaatsUnie. Zijn stelling is dat er geen echt wetenschappelijk bewijs is voor het prestatieverhogende imago van meldonium. Volgens hem kon Poetin wel eens gelijk hebben als hij zegt dat het weer eens om politiek gaat. Ook Herman Ram heeft zijn twijfels. De directeur van de Nederlandse Dopingautoriteit wil meldonium niet eens vergelijken met epo.

Klein onderzoek

Er is eigenlijk in de westerse wereld nog slechts kleinschalig onderzoek gedaan en daarbij is trouwens ook maar een zeer beperkt prestatieverhogend effect geconstateerd. Aanwijzingen zijn er dus, nog geen absolute zekerheid. Er zijn volgens Ram wel meer middelen op de lijst terecht gekomen waar dit voor geldt. Zelfs epo zou alleen onderzocht zijn binnen een groep van niet-topsporters. Wel blijkt uit die onderzoeken dat het effect van meldonium kleiner is dan dat van epo. Voorlopig wil Ram benadrukken dat de ene groep het middel gebruikt op doktersrecept en er verder niets van af weet. Kennelijk gebruikt een andere categorie meldonium om zijn prestatieverhogende werking. Tuchtcommissies en zeker een instantie als WADA moet deze groepen maar proberen te onderscheiden.